De verdreven dwingeland
Bedoelde dwingeland is Joseph II, de “keizer koster” (1741-1790) die dusdanig veel hervormingen opdrong – waaronder niet in het minst het muilbanden van de kerkelijke tradities – dat de bevolking uiteindelijk in opstand kwam en hem verjoeg.
In werkelijkheid was het natuurlijk niet zo simpel als hierboven samengevat en vele van zijn hervormingen waren in feite bedoeld om meer vrijheden te waarborgen, maar ze kwamen te vroeg en hij trapte op teveel zere tenen. Zijn inperking van het aantal kerkelijke feestdagen kon alvast in Vlaanderen op weinig bijval rekenen: het was hier traditiegetrouw bijna elke week “kermis” en de daarmee gepaard gaande braspartijen waren inderdaad niet bevorderlijk voor wakkere werkzaamheden in het begin van de week, maar de Vlamingen wilden dat behouden want de werkdagen van 12 tot 16 uren zwaar labeur waren anders niet vol te houden.
In 1789 leidde dat tot de zogenaamde “Brabantse Omwenteling” en uit die periode dateert het lied.
Joseph was zowel de keizer van de “Oostenrijkse Nederlanden” – waar het huidige Nederland toe behoorde – als van de “Zuidelijke Nederlanden”, zeg maar Vlaanderen en een stuk van Wallonië. De opstand greep plaats in het hele gebied van die Zuidelijke Nederlanden, dus ook in Henegouwen en Limburg, en niet alleen in Brabant.
Hendrik Van der Noot (Henri in het lied) was één van de frontmannen en de opstand leidde tot het uitroepen van de “Verenigde Nederlandse Staten”, maar na de dood van Joseph II in 1790 kon zijn opvolger het tij doen keren en kwamen de Oostenrijkers terug aan de macht. Dat is in het lied nog niet het geval…
Het onafhankelijke België kwam pas 40 jaar later: eerst moesten de franse revolutionairen en Napoleon hier nog passeren, gevolgd door Willem I der Nederlanden.
Jeppe (spreek uit Zjeppe) is uiteraard de volkse naam van Joseph II
De verdreven dwingeland
1035 [A] onbekend [C] trad. 18e eeuw
1. Wie was den Vorst van ’t Nederland?
Joseph
Wie smeed’ voor ons den slavenband?
Joseph
Wie joeg men uit zijn Hertogdom,
wat riep het Volk van rond en om?
Joseph, Joseph moet weg
Joseph, Joseph moet weg
2.Wie was den dief van Gods altaar?
Joseph
Wie was den kerkenplunderaar?
Joseph
En wie verdient Hemelse wraak,
wat is de algemene spraak?
Joseph, Joseph moet weg
Joseph, Joseph moet weg
3.Wie is van Jeppe lang gekweld?
Brabant
Wie is in volle recht hersteld?
Brabant
Wie is ontlast van ’t Duitse ras
en is weer als tevoren was?
Brabant, Brabant, Vrij Land.
Brabant, Brabant, Vrij Land.
4.Wie trok ons uit de slavernij?
Henri
Wie maakt het nederland weer vrij?
Henri
Wie staat in ons gemoed geprint,
wie wordt van ’t Volk het hoogst bemind?
Henri, Henri, Henri.
Henri, Henri, Henri.
5.Wie had verloren Recht en Wet?
De Staat.
Wie is van Jeppen afgezet?
De Staat
Wie drijft de vijand uit het land
en stelt de Republiek in stand?
De Staat, de Staat, de Staat.
De Staat, de Staat, de Staat.
 |
Partituur * De Verdreven Dwingeland * |
 |
1. instrumentaal
|
Bronnen: Muziek gebaseerd op "Es ritten drei Reiter zum Tore hinaus"- 18e eeuw In Vlaanderen bekend als "Van den koekoek" en in Nederland als "Al is ons prinsje nog zo klein" Tekst gevonden in "Het Volkslied onder de Brabantsche Omwenteling van 1789", Dr. J. Grietens en Dr. E. De Goeyse, Kon. Vlaamsche Academie voor Taal- en Letterkunde, Reeks VI nr 62, anno 1940