Reacties

Waarde Johan,
Het lied van de herderin en de jager kon ik in 1976 opnemen uit de mond van mijn nonkel Jef Huyghe (°Wulveringem 1913 – ib. 1990). Hij had een liedschrift (gestart ca. 1935) en zong op familiefeesten. Beroep: landbouwer in Wulveringem.
Misschien enkele interessante tekstvarianten.

Jef zingt, 4de strofe, vers 6:
“’t Is in een koeienstal” en vers 12: “met boerenpap…”

Strofe 5, vers 5: “En als de liefd’u kwelt…” / vers 9: “want zo een jacht zou u verdrieten” / vers 12: “ja, ’t is verdrietig zo ter jacht te gaan…”

Op enkele noten na zingt nonkel het lied ook volgens de meegedeelde melodie.

In mijn eindwerk (1979) beschreef ik de liederen van dit genre als een uitvloeisel van de pastorella.

Ze herinneren sterk aan het aloude, pastoraal-bucolische genre, meer in het bijzonder aan de pastorella. Die liedsoort heeft zich vooral in de 12de en de 13de eeuw in de Provence en in Noord-Frankrijk (inbegrepen het toenmalige graafschap Vlaanderen) ontwikkeld. Het genre was een reactie op het hoofse canzo van de Provençaalse troubadours. Het canzo bezong in hoogdravende bewoordingen de smachtende liefde van de ridder voor zijn onbereikbare, geïdealiseerde geliefde aan wie hij onbaatzuchtige dienst verschuldigd was. Een verlangen dat compleet lucht was, abstract, virtueel. De dichters van de pastorella staken daarmee de draak. De setting is identiek als in het canzo (natuur, idyllische omgeving, enz.), maar de taal is niet hoofs, veeleer volksrealistisch. Soms op het boertige af en recht voor de raap…
Andere mansfiguren die in zulke liedjes opduiken zijn “een heer uit de stad”, “een student”, “een rijke koopman”, enz. Ze lopen met hun fijne, vieze maniertjes allemaal blauwtjes op bij het ongekunstelde vrouwvolk van te lande.
Zo ziet men, denk ik toch, hoe een middeleeuws genre het bij manier van spreken nog heeft uitgehouden (via de mondelinge overlevering) tot ca. de jaren ’20/’30 van de 20ste eeuw.
Groeten,
Jan

Beste Johan, gefeliciteerd met deze schitterende site: teksten, toelichting, partituren, uitvoeringen, enz. Wat kan een mens nog meer verlangen…
Ik mag al 40 jaar zanger zijn van Volksmuziekgroep Sinksenbruid (’t Veurnse) nadat ik daar liederen verzamelde voor mijn thesis “Volksliedonderzoek in Groot-Veurne” (1976-1979) met prof. Stefaan Top als promotor.
“Hoort gij de kanonnen” (bij mij “De kanonnen”) werd me toen voorgezongen door George Toulouse (°Bulskamp, 13.12.1894) die toen in het rustoord Ter Linden in Veurne verbleef. Hij was heel zijn leven landbouwersknecht, boerenwerkman op diverse hoeven.
Ik kon het lied opnemen op een feestje voor de bewoners. George, zelf oudstrijder WO I aan de IJzer, zong het uit het hoofd, met wanhopige mimiek en trillende handen.
Hij had het meegemaakt. Geleerd tijdens de oorlog zelf, zei hij. Detail is dat hij op het podiumpje niet naar zijn toehoorders keek, maar zijdelings naar de tuin links. Omdat hij bijna blind was…
De print van het liedblad hierboven is een fragment van een vliegend blad dat ik uitgaf in onze beginjaren als groep. Ja, de tekst is wat vervormd, zoals in je commentaar staat, omdat George het uit het hoofd zong, niet alles verstaanbaar was en hij misschien ook al een paar passages had vergeten of zelf veranderd.
Als ik je daarmee kan helpen zal ik heel de lijst alfabetisch aflopen en kijken of ik misschien hier en daar wat nuttige info kan bezorgen.
Alvast ook erg bedankt dat Sinksenbruid ook op de site staat.
We hebben ook twee cd’s, de eerste uitgeput maar van de 2de “Levende vers”, heb ik nog wat exemplaren.

Goeie morgen, Mijnheer Johan. Ik ben op zoek naar de tekst van het lied over Maria Peeters en Willy Molkau die zich in 1913 van de kathedraaltoren gooiden omdat ze niet mochten trouwen. Ik kan het niet vinden in het register. Dank voor de hulp!

In een omvangrijk handgeschreven liedschrift van Eugene Koopman (Antwerpen, circa 1917) staat nog een andere variante. Koopman schreef meer dan 500 liedjes over van liedbladen allerhande waarvan we de meeste nergens anders terugvonden … tot nu toe. Waarschijnlijk waren de auteurs te vinden in de vele Antwerpse café-chantants en heeft hij er een aantal uit het geheugen opgeschreven. Zijn tekst van “Ik wou dat ik nog een kindje was” lijkt trouwens een remake van zo’n Antwerpse bard, gebaseerd op wat die zelf had horen zingen door een collega/concurrent en de nieuwe tekst past redelijk goed op dezelfde melodie. Het handschrift van Koopman is niet altijd even duidelijk en bovendien durft hij al eens woorden min of meer fonetisch opschrijven.

‘k Wou dat ik nog een kindje was

Ik kon nog maar pas een zes jaren zijn
Dan wou ik al zo goed als vader zijn
Ja ieder kind heeft dat gedacht
’t Is iets waar men altijd naar tracht
Maar nu ik het zijn nu heb ik toch spijt
Ik denk aan vroeger zo verblijd
Als ik nog zo heel klein
eenieders vriend mocht zijn
Daarom maakte ik dees refrein

REFREIN:
Kon ik het nog maar eens herdoen
Ach wat zou ik het spoedig doen
Als het toch nog maar eens kon
Dat dien tijd eens terug begon
‘k Zeg dan ook altijd gewis
Groot zijn dat het niet plezierig is
En ‘k zeg bij mijn zelven ras
‘k Wou dat ik nog een kindje was.

Ziet eens wat g’allemaal niet moogt doen
Wat nu in strijd zou zijn met het fatsoen
Op d’een of d’ander haren schoot
Zo eens pipi doen, ’t was geen nood
Zij noemden mij dan kleine lieve snuit
Mij kussend deden ze mijn hemdeken uit
‘k mocht slapen bij de meid
Toen was dat geen verwijt
Maar ’t was maar in mijnen jongen tijd

Ik speelde altijd met de meisjes mee
Boven op de zolder of stil op den allee
‘k Mocht dikwijls slapen bij ons mama
Als hij de nacht had onze pa
En als ons meid de grote kuis had gehad
Kropen wij samen in het bad
Wij deden gymnastiek,
Wij maakten paseplastiek
Ge kunt gaan denken dat was magnifiek

Al dat plezier dat is ’t nog niet alleen
Maar last en zorgen g’hebt er dan ook geen
Ge slaapt zolang ge wilt verdorst
Ge moet niet werken voor de kost
G’hebt geen baas of ook in ’t geheel geen wijf
Ge trekt u niets aan van ’t gekijf
Men krijgt al wat men ziet
En allemaal voor niet
Maar zijt ge groot dan hebt ge veel verdriet

Op dezelfde melodie werden o.a. twee oorlogsliederen geschreven:

• “De stem uit het Oorlogsgraf” (gezongen door Aloïs De Bruyne)
• “De Spion, de verrader van België” (gezongen door Bertha Rusbach en Mme Ellegiers in Antwerpen en door Victor Bekaert)

DE STEM UIT HET OORLOGSGRAF

Stil die gluurden de stralen der maan
over velden en graven welaan
waar zij rusten die hier voor ons land
hun geluk zijn op aarde ontnomen.
Zij die streden in ’t woedende vuur
maar daar slaagde hunne laatste uur
’t Is te laat wij zijn er niet meer
smeken wij u teer.

REFREIN:
“Aanhoort nog onze stem
en vergeet niet het lijden van hem,”
weergalmt uit het graf,
“wij zijn allen gevallen soldaten.
Waren wij maar zo blij
nog als vroeger aan uwe zij.
Helaas, ja nu is het te laat,
wie stierven als soldaat.”

En de graven der helden alleen
liggen eenzaam in droevig geween.
Alles is daar omgeven in rouw,
deze plaats is door elkeen verlaten.
Maar opeens die weerklinkt ene kreet:
ene vrouw die het kerkhof betreedt.
“Hier ligt hij” sprak zij met een gil,
maar een stem sprak stil:

En zo zijn er hier vrouwen op aard
die vergeten hebben alle smart
van hun man die als slachtoffer viel
voor de vrijheid van haar en ons allen.
Maar terwijl zij vergeten hun plicht
is zijnen blik reeds op haar gericht
en zij hoorden den galm zo zacht
in den droeven nacht:

DE SPION, DE VERRADER VAN BELGIE

Wat verschijnt er nu weer voor ’t gerecht
Een mensch als een dier noch zoo slecht
’t Is de spion, verrader van ’t land
Hij verschijnt nu voor zijn euveldaden
Spioneerde met een laf gedacht
Hij die koning, land en volk veracht
Door zijn schuld werd zoo menige vrouw
Gebracht in de rouw.

REFREIN
Verrader van ons land
Voor uw straf moet men u guillotineeren
Spioen van den vijand
G’hebt zoveel menschen doen fusilleeren
Gij staat nu voor het gerecht
Hoort die weduwen en wezen, barbaar
Zij roepen om wraak in het hart
Ter dood, o moordenaar

Op een morgen bij het zonnelicht
Stond een moeder met lijdend gezicht
Zij aanschouwde voor de laatste maal
Wijl de zon schijnt over berg en dalen
Haar man stond geblinddoekt voor haar
De soldaten die stonden reeds klaar
Een schot knalde, hij was niet meer
Wijl de vrouw zonk neer

Gedenkt nog die verschrikkelijke nacht
Gij waart bezield met een vreeselijk gedacht
Een oude vader sleurt gij van zijn bed
’t Was om hem naar het gevang te sturen
Maar een knaapje sprong voor u barbaar
Het roept uit: gij zijt een verraar
Maar gij mikte ’t revolver gezwind
Op het arme kind

Maar ’t verraad van u hield genen duur
Gij die staat nu terecht op dit uur
Het volk roept er met wraak in het harte
Spaart hem niet hij die kende geen smarte
Door zijn schuld en zijn vreselijk verraad
Stierf aan ’t front menig Belgisch soldaat
Vele burgers zijn gefusilleerd
Of in Duitschland gekreveerd

SLOTREFREIN
Verrader van ons land
Voor uw straf moet men u guillotineeren
Spioen van den vijand
G’hebt zo veel burgers doen fusilleeren
De rechter spreekt de doodstraf uit
En het volk roept te samen uit:
In België bestaat nog ’t schavot
Maakt de lafaard spoedig kapot

Over Landru vonden we nog een ander lied, “gedicht en gezongen door Eduard Declerck” (volgens Roger Hessel in “De filosofen van de straat”) op de wijze van “Reviens vers le bonheur” (zie “De droeve klacht van een deserteur“). Het beschrijft de misdaden van Landru zoals de marktzanger ze in de kranten had gelezen.

HET SCHAVOT VAN LANDRU

In Parijs was een zeker Landru
Die bedreef zoveel misdaden nu
Hij bracht menige vrouwen in schand
En daarna ontnam hij hun het leven
Om hun te verleiden weldra
Lokte hij hun naar zijne villa
En daarna bracht hij hun ter dood
Wat een wreedaard groot.

Refrein:
Vervloekt gij laffe Landru
Gij zult sterven op het schavot nu
Gij hebt te veel misdaan
Om op aarde hier nu nog te zwerven
Ach God wat een wreedheid groot
Elf menschen bracht hij daar ter dood
Hij heeft hun daarna ook verbrand
Voor hem wat ene schand

Als hij hen dan ook had in zijn macht
En dat hij haar zo ver had gebracht
Als hij had al hun geld en hun goed
Deed hij hen van de aarde verdwijnen
Spoorloos waren zij weg op enen keer
En men vernam van hun dan niet meer
In zijn oven wierp hij hun lijk
’t is toch ijselijk

Op een zekeren keer kwam ’t gerecht
In Landru zijnen kelder terecht
En zij vonden daar enen plas bloed
En ook veel verkoolde mensenbeenderen
Hij werd daar dan genomen vast
En mede naar het prison gebracht
Daar loochende hij alles af
Want hij … (? wou geen straf)

Nu is hij voor zijn misdaden groot
Gestorven ja al op het schavot
En nochtans loochent hij altijd voort
Dat hij toch gene mensch had misdreven
Hij werd gebracht voor de guillotine
Waar duizende menschen stonden te zien
Nu is hij voor zijn wreedheid groot
Ja gebracht ter dood

	Partituur * Het schavot van Landru *
	1. instrumentaal

Ken dit liedje van uit mijn jeugd
Werd op ieder kermisbal gespeeld
Ben afkomstig van Leuven

De melodie van het lied over Landru – of althans het begin van de strofe en het hele refrein – herkennen we ook in “Slachtoffers van den Oorlog”, gezongen door Albert Bol en Jeanne Horsten (op piano begeleid door Henri Theunisse)

Volgens het etiket van de 78T-plaat zou het gebaseerd zijn op “Till we met again”
Dat is allicht de wals “Till we meet again” (1918) (Composed by Raymond B. Egan / Richard A. Whiting). Op plaatopnames circa 1950 is enkel het refrein overgebleven.

Wreed en plezant volg ik al een tijdje, Johan is een onuitputtelijke bron als het over marktzangersliedjes gaat; altijd mee om te helpen en zoeken. Emballage Kado was een ontdekking…

Ik zoek de partituur van “trek maai go baai a gillei” van remy ray.

Dank U

jj.hottart@telenet.be