3

Ontzettende ontploffing van Duitse munitietreinen te Hamont (1918)

Geplaatst door Johan op 1 augustus 2014 in liedbladen, liedboeken, liederen, Wereldoorlog |

De eerste wereldoorlog was afgelopen, de wapenstilstand getekend, maar de gevolgen van meer dan 4 jaar wapengeweld waren daarmee nog lang niet uitgewist. Tot op vandaag worden in de Westhoek nog regelmatig niet ontplofte obussen of ander wapentuig uit de grond gehaald.

Ontploffing te Hamont 1918

Enkele gevolgen van de ontploffing 18-11-1918

Aan de andere kant van ons land, in Hamont bij Achel, ontploften op 18 november 1918 – één week na de wapenstilstand – in het treinstation 2 munitiewagens van het terugtrekkende Duitse leger. Die stonden daar in de file te wachten op de nodige toelatingen om de grens met Nederland te kunnen oversteken. Hoeveel Duitse soldaten bij die zware ontploffing het leven lieten is niet geweten. Talrijke gebouwen in de omgeving werden vernield en er speelden zich verschrikkelijke taferelen af.

Meer details over deze ramp kon u terugvinden op de website “Noordlimburg 14-18”  en het gehele oorlogsgebeuren kwam uitgebreid aan bod in de tentoonstelling “De Groote Oorlog rond De Kluis” vanaf 2 augustus 2014. (Die websites zijn echter verdwenen in oktober 2021)

Frans Rombouts uit Rozendaal, gespecialiseerd in het vervaardigen van marktzangersliederen voor eigen en andermans gebruik, was er ook nu weer als de kippen bij om de ramp te bezingen in – naar marktzangersnormen – eerbiedige bewoordingen: zijn liedblad is gedagtekend 19-11-1918. Dat het snel moest gaan was niet bevorderlijk voor de kwaliteit van de tekst…

fragment liedblad Frans Rombauts

fragment liedblad Frans Rombouts

Als melodie vermeldde hij op zijn liedblad “De vogel vliegt”: de speurtocht kon beginnen.

Schermafbeelding 2016-03-04 om 15.02.38

In de “Nederlandse liederenbank” zette deze “partituur” ons al een beetje op weg:

partituur in cijferschrift

partituur in cijferschrift

Gelukkig bleek achteraf dat Harrie Franken het puzzelwerk al veel eerder had opgeknapt en gepubliceerd in zijn boek “Liederen en dansen uit de Kempen”: op pagina 362 troffen we daar het lied “Gruwelijke moord gepleegd te Gemert” aan waarbij Harry opmerkte dat het de “populaire” melodie “De vogel vliegt” betrof.

Schermafbeelding 2014-07-17 om 13.29.19

Naar ons aanvoelen past alleen bij het refrein een trage wals en moeten de strofen stukken sneller gezongen worden.

Ontzettende ontploffing van Duitse munitietreinen te Hamont

Wat is er nu al weer gebeurd
Iets wat door ieder wordt betreurd
Vreselijker kan nooit bestaan
Wat daar opeens heeft voorgedaan
Onvoorzichtigheid is ’t gerucht
Vloog een munitietrein daar in de lucht
En eer men daar ter plaatse kwam
stond alles reeds in vuur en vlam.

Refrein:
Hoort gij dan niet dat hulpgeschrei
Ach, niemand kon daar naderbij
’t Was een vuurzee al wat men zag
Honderden menschen in te branden lag

Treinen met zwaar gewonden daar
Stonden ook tot vertrekken klaar
Die waren nog van oorlogsveld
Duitsche zonen half neergeveld
zodra d’ontploffing was gebeurd
waren ook die treinen weggesleurd
ook weg was ’t gehele station
en alles wat er omheen stond.

Het dorp van Hamont is zoo waar
Vijfhonderd huizen zijn onklaar
Ook kerk en kloosters ruiten stuk
Veroorzaakt door zwaren luchtdruk
In ’t Hollandsch dorp Budel en Schoot
Is ruitenschade aanzienlijk groot
Want vijftien uren in het rond
Dreunde door dezen knal den grond.

Spoortreinmachines, kan ’t bestaan
Zijn door den schok omver gegaan
Gaten van vijftig meters in ’t rond
Sloegen de stukken in den grond
Daken sloegen van menig gebouw
Heel Hamont ligt in zwaren rouw
Wat daar zoo droevig is gebeurd
Wordt levenslang wel diep betreurd.

Partituur * Ontzettende ontploffing *
      1. melodie
      2. opname met Wreed & Plezant

3 Commentaren

  • Johan schreef:

    De volledige tekst van “De vogel vliegt” vonden we terug in een schriftje ons toegezonden door Luc Geens uit Merksem, vol gepend door zijn moeder vanaf 1-10-1926 en in het liederenschrift van Eugenius Koopman dd. april 1916 – lied nr. 215

    Een arme moeder stort menig traan
    haar zoon wil naar de vreemde gaan.
    De wereld is schoon en prachtig
    en moeders tranen zijn onmachtig.
    “Ween niet, moeder” sprak hij teer,
    “wij zien elkander immers weer.”
    En dan, gedwongen door de smart
    drukt zij hem teder aan haar hart.

    Refrein:
    De vogel vliegt de wereld in
    en denkt niet eens aan moeders min.
    Hij leeft in wellust en plezier
    maar moeders hart vergeet hem niet.

    Ver van moeder in ’t vreemde veld
    werkte hare zoon en won veel geld,
    doch hij kende gene zorgen
    en leefde van heden tot morgen
    terwijl de moeder in bangen nood
    werkte en zwoegde voor ’t dagelijks brood
    en kijkt bedroef het venster uit
    en barst dan weer in snikken uit

    Refrein:
    De vogel vliegt de wereld in
    en denkt niet eens aan moeders min.
    Hij leeft in wellust en plezier
    maar moeders hart vergeet hem niet.

    Verdwenen is ’t geluk des zoons,
    hij keert terug naar moeders woon,
    geheel alleen, verlaten,
    dwaalt hij langs de straten.
    Hij slaat een blik in ’t huisje neer
    maar die hij zoekt was er niet meer
    en dan klinkt het als in een koor
    en bitter afgrijselijk in zijn oor:

    Slotrefrein:
    Den vogel vliegt naar ’t kerkhof heen,
    daar ligt zijn moeder voor eeuwig neer.
    Hij bidt voordat hij henen gaat
    maar het berouw komt steeds te laat.

  • Johan schreef:

    Ondertussen zijn er gezongen versies opgenomen in de “nederlandse liederenbank”.
    Ondermeer deze opname op 1-11-1962 in Westkapelle getiteld “De moeder weende in droef getraan
    Op 1 van de liedbladen staat in potlood genoteerd dat het oorspronkelijk een Duits liedje betreft

  • Johan schreef:

    Op de website http://www.europeana1914-1918.eu/nl (die website schijnt vanaf 11/12/2020 niet meer te bestaan) vonden we toevallig nog een andere versie van “De vogel vliegt” zoals teruggevonden in een niet nader benoemde “bundel met notaboekjes, brieven, zichtkaarten en enkele andere teksten naar of van een oorlogsvrijwilliger”. Het noemt hier gewoon “oorlogslied” en de tekst is gevoelig aangepast en gericht naar WO I

    OORLOGSLIED
    I.

    Een arme vrouw stort bitter tranen
    Haar zoon moet naar den oorlog gaan
    De wereld is zoo schoon en prachtig
    Maar den duitsch is toch zoo machtig
    Duizende duitschers kwamen aan
    Om haar zoon dood te slaan
    En door een bal getoucheerd
    Werd de jongeling geblesseerd

    Refrein

    De jongeling nu gansch ontsteld
    Ging er van door naar het slagveld
    Voor den eersten maal naar den tranchee
    En hij wierd vreeselijk geblesseerd

    II

    De jongeling wierd nu weer gezond
    En werd terug gezonden naar het front
    In den tranchee gekomen
    Wat heeft hij daar vernomen
    Een brief, zijn moeder was gefusilleerd
    Waarin hij slecht nieuws vernomen heeft
    De dood van moeder lief
    Leesde hij in zijnen brief

    III

    Door het lezen van zijn moeders dood
    De jongeling werd schier stapel zot
    De orders wierden hem gegeven
    Te gaan strijden voor zijn leven
    Maar de jongeling had het niet verstaan
    En wierd naar het prison gedaan
    Gebonden gelijk een hond
    Moest de jongeling van het front

    IV

    De jongeling vraagde nu pardon
    En wierd vrij gelaten uit het prison
    Maar naar eene boet compagnie gezonden
    Waar zij aanzien worden als vagebonden
    Hij wordt gestoken op avant post
    En wierd getroffen in volle borst
    Dan riep hij moeder teer
    Helaas ik ben er niet meer

    Slotrefrein

    De jongeling zijn laatste woord
    Was moeder lief zij hebben mij het hart doorboord
    En nu ga ik waar moeder woont
    Voor eeuwig rusten onder den grond

    Uerdingen den 18 – 12 – 1918

Plaats een antwoord

HTML-code is niet toegestaan (pech voor SPAMmers)

HTML-code niet toegestaan
Form filling spam bots are redirected to the FormSpammerTrap.com web site.

Loading...

Verstuur uw reactie

Deze website gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Copyright © 1967-2024 Wreed en Plezant Alle rechten voorbehouden.
Deze site is gemaakt met behulp van het Multi sub-thema, v2.2, bovenop
het bovenliggende thema Desk Mess Mirrored, v2.5, van BuyNowShop.com