6

Wij komen van Oosten

Geplaatst door Johan op 6 januari 2013 in Andere liederen, liedboeken, liederen |

Op de hoes is Tante Lieve omringd door kleutertjes uit de uitzending, niet toevallig naaste familie en hun vriendjes uit Tervuren en omgeving.

Toen ik 4 jaar was kochten mijn ouders hun eerste magische TV-toestel, een unicum in de buurt, de TV-uitzendingen waren nog maar een kleine 3 jaar eerder begonnen. Vader werkte toen bij het persagentschap Belga en hij wou absoluut de nieuwsuitzendingen op “Brussel Vlaams”  én op “Brussel Frans” kunnen zien.

Op donderdagnamiddag was er geen school (op zaterdagvoormiddag wel!) en dan was er een uitzending voor de kleutertjes met Tante Lieve (2) (Simoens – tante Terry was toen nog omroepster) en aansluitend voor de groteren de TV-Ohee-club van Nonkel Bob en Tante Ria. Daar kwamen dus ook de buurjongens en -meisjes naar kijken!

Maar het duurde nog een paar jaar vooraleer we ook ’s avonds naar Schipper Naast Mathilde (1955-1962) mochten kijken want dat was na bedtijd: kleine kindjes moesten toen nog uiterlijk om 19 uur gaan slapen.
Ik herinner me nog altijd levendig een aflevering waarin Sander, Hippoliet en Philidoor van deur tot deur gingen om driekoningenliedjes te zingen, rudimentair verkleed in de 3 wijzen en voorzien van een ingenieus draaiende ster(1) op een bezemsteel gemonteerd.

Jan Bols "Honderd Oude Vlaamsche Liederen", 1897

Zij zongen daarbij: “Wij komen van ’t Oosten, wij komen van ver, à la berdina kosteljon, …” met het intrigerende refrein: “Van cher ami tot in de knie, wij zijn drie koningskinderen, sa pater trok naar Vendeloo van cher ami.

Dat lied werd door pastoor Jan Bols opgetekend in Werchter en gepubliceerd in 1897. Zelf zegt hij dat het gebruikt werd in een “Boerentoneelstuk” dat in Werchter vele jaren eerder werd opgevoerd (“slechts enkele spelers zijn nog in leven”) onder de titel “Het Groot Spel van de Drij Koningen”.

Van het eerste tussenrefreintje wist hij waar het vandaan kwam: “à la berdina kosteljon” was een typische volkse verspreking van het franse “à la berline, postiljon”, wat zoveel betekende als “naar/met uw berliner-rijtuig, koetsier”.

Ook Leopold II reed rond in een Berline

Ook de belgische “zonnekoning” Leopold II reed rond in een Berline

De Berline was inderdaad een soort “decapotable” paardenkoets, uitgevonden door Philip de Chiese in de 17e eeuw (in Nederland daarom ook een “sjees” genoemd) die ermee van Berlijn naar Parijs placht te rijden. In 1683 kreeg Louis XIV een gouden exemplaar cadeau, een geval van product placement nog voor die term was uitgevonden.

Maar waar de “cher ami” enzovoort vandaan kwam wist Jan Bols niet meteen te vertellen.

Nochtans geeft hij zelf een stuk van de oplossing wanneer hij verwijst naar een ouder driekoningenlied dat hij in boeken van J.F. Willems en Hoffman von Fallersleben terugvond, en dat eveneens te vinden is in “De Marsdrager of nieuwe Toverlantaarn”, Amsterdam, 1754 :

Wij komen getreden met onze sterre,
Lauwerier de Cransio,
Wij zoeken Heer Jezus, wij hadden hem geerne,
Lauwerier de knier,
Zijn Karel Konings kinderen,
Pater bonne Franselijn,
Jeremie.
driekoningenlied

De redelijk nonsensicale tussenzinnetjes zijn allicht een speelse parodie op de vele litanieën en ellenlange rozenkransen die de kerkgangers in die tijd moesten ondergaan.

De lauwerier de Cransio (potjeslatijn voor laurierkrans?) moet ergens in de 18e eeuw verbasterd zijn tot à la berline, postiljon, de cher ami is blijkbaar een verbastering van Jeremie, alias de profeet Jeremias.
Wij zijn drie koningskinderen komt van Karel Konings kinderen , de knie komt van knier, de pater van Vendeloo komt van pater bonne Franselijn.

Volgens Albert Boone s.j. in zijn omvangrijke epos “Het Vlaamse volkslied in Europa”, Lannoo, 1999, is de vorm van het lied een voortzetting van een driekoningen-wiegelied dat in een Leuvens boekje dd. 1570 was terug te vinden:

Het quamen drij coninghen uut verre landen,
nu wieghen, nu wieghen, nu wieghen wij,
om Gode te doen een offerande,
des waren sij vro,
alle mijnen troost, mijn toeverlaat,
is Maria soon.

Driehonderd jaar later weet De Coussemaeker in Frans Vlaanderen een lied op te tekenen waarbij de tekst geëvolueerd is tot:

Daer kwamen dry koningen met een sterr’,
Nu wiegen, nu wiegen, nu wiegen al wy.
Uyt vremde landen, het was zoo verr’.
Nu wiegen al wy,
Toen waren zy bly,
Al onzen troost en onz’ toevloet,
’t Is Maria zoet.


Wij houden het bij de (licht bewerkte) versie opgetekend door Jan Bols, zoals ze door de kornuiten van de Schipper werd gezongen.

Wij komen van Oosten

Wij komen van ’t Oosten, wij komen van ver,

a la berline posteljon

Wij zijn er drie koningen met ene ster

a la berline postiljon
van cher ami tot in de knie,
wij zijn drie koningskinderen,
sa pater trok naar Vendelo
van cher ami.

Gij sterre gij moet er zo stille niet staan,
Gij moet er met ons naar Bethlehem gaan

Te Bethlehem in die schone stad,
waar Maria met haar klein Kindeken zat.

En het Kindeken dat heeft er zo lang geleefd
Dat’t hemel en aarde geschapen heeft

Hemel en aarde en dan nog meer,
dat is er een teken van God den Heer.


(1) Het Driekoningenfeest is een door de katholieke kerk gekaapt oud “heidens” feest ter verheerlijking van de zon die rond de aarde draait (dacht men), vandaar die draaiende ster! Meer hierover in onze bijdrage over  Dertiendag
(2) Lieve Simoens was 1 jaar ouder dan mijn eigen moeder, het was als kleuter dus niet moeilijk om haar als een echte tante te beschouwen!
Partituur * Wij komen van Oosten *
      1. Wreed & Plezant te Sint-Katelijne-Waver (fragment)

Aanvulling Kerstmis 2021

Pol Heyns heeft zijn opgetekende “Volksliederen” in 1941 gepubliceerd bij de N.V. Nederlandsche Boekhandel te Antwerpen. Hij hoorde nog eens 7 strofen zingen van dit lied (MUZ0193 pag. 166 lied nr 54) en hij registreerde het te Kasterlee op 17-7-1938 bij Jo W., boerin, 69 jaar, en haar dochter.

Wij kregen dat boek cadeau van Jos Peeters uit Heverlee op 12/11/2004 toen we kwamen zingen voor K.B.G Park-Heverlee, waar hij stichter en ere-voorzitter van was.

Wij komen al voorbij een bakkerij,

e la berlina postiljon!

Wij kochten er een brood en Herodes stool er drij.

e la berlina postiljon !
Van Cher ami, tot in de knie … enz.

Wij gingen er voorbij een beenhouwerij.

e la berlina postiljon !

Wij kochten daar een schenkel al van een muis.

e la berlina postiljon !
Van Cher ami, tot in de knie … enz

Wij gingen er voorbij een glazen brug,

e la berlina postiljon !

Zij wierpen met steenen op Herodes zijnen rug.

e la berlina postiljon !
Van Cher ami, tot in de knie … enz.

Is hij er wat zwart, hij is er wel bekend.

e la berlina postiljon !

Hij is er den Koning al van Oriënt

e la berlina postiljon !
Van Cher ami, tot in de knie.. . enz

Wij hebben gezongen al voren dat huis,

e la berlina postiljon !

Geeft ons eenen penning met een wit kruis,

e la berlina postiljon !
Van Cher ami, tot in de knie.. . enz.

En is het geen kruis dan is het een munt,

e la berlina postiljon !

Geeft ons eenen penning, dien ons gunt,

e la berlina postiljon !
Van Cher ami, tot in de knie.. . enz

6 Commentaren

  • Johan schreef:

    Het toneelstuk van LABAN “Zij kwamen uit het Oosten” speelt zich “toevallig” ook af in de tijd van “Schipper naast Mathilde”.

  • Devenyns Karel schreef:

    heb het lied destijds nog op school in Ronse geleerd en gisteren nog gezongen met het Geuzenkoor uit Oudenaarde op toer in Kluisbergen

  • André Damen schreef:

    Als ex-muziekleraar in het basisonderwijs heb ik het lied vaak gezongen met de kinderen. Ik vertelde dan dat veel vreemde woorden in dit oude lied verbasteringen waren van het Frans, de taal van de adel in die tijd. De Drie Koningen kwamen uit het oosten en dus konden zij wel eens met de postkoets uit Berlijn zijn gekomen. Stamboomonderzoekers komen Vendelo in oude registers wel eens tegen. Het is het huidige Venlo.
    De kinderen zongen het lied met veel plezier, vooral als ze op het woordje knie een klap op de knie mochten geven.

  • Paul Vandermeersch schreef:

    Dit lied staat al jarenlang op het repertorium van het Brugs Mannenkoor van de rederijkerskamer De Gezellen vd H.Michiel. Nu nog wordt het gezongen bij de traditionele rondgang bij de ereleden.

  • Ronald schreef:

    Ik leer dit lied nog steeds aan mijn kinderen in de klas.
    Jolijt alom ! Men zingt uit volle borst mee met een kroon op het hoofd en een ster in de hand.

  • Roger Pluijm, Schiedam, NL schreef:

    Herman van Veen
    A la berline postiljon

    Harlekijn/Polydor 1979/1980
    Arrangement: Ton Koopman
    Producent: Adriaan Verstijnen

    Driekoningenlied, net zoals een
    Sint Maartenslied, kinderen langs de deur
    Vlot gezongen
    Met kinderkoor in het refrein
    En barokorkest met pauken
    Refrein betekenisloze vulrijm
    Van chèr ami tot in de knie
    Wij zijn drie konigskinderen sa pater trok naar Vendelo
    Van chèr ami
    Loze rijm komt vaker voor
    Het gaat om het metrum
    Soort Lenny-Kuhr-Poppys-Visite-rijm
    O mon amour, o bon-bonbonière, oui oui parapluie
    A la berline postiljon, met paukenroffel
    Met de berline postkoets
    Grandioos hoe dit 16e-eeuwse lied is herontdekt
    Het quamen drij keuningen ut verre landen
    Ingekort van 9 naar 6 coupletten
    Erg leuk in ieder geval
    Het singeltje stamt uit 1980
    Met Transeamus op de achterkant
    Sint Maarten, Luilak, Driekoningen
    Tradities met elkaar verwant

Plaats een antwoord

HTML-code is niet toegestaan (pech voor SPAMmers)

HTML-code niet toegestaan
Form filling spam bots are redirected to the FormSpammerTrap.com web site.

Loading...

Verstuur uw reactie

Deze website gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Copyright © 1967-2024 Wreed en Plezant Alle rechten voorbehouden.
Deze site is gemaakt met behulp van het Multi sub-thema, v2.2, bovenop
het bovenliggende thema Desk Mess Mirrored, v2.5, van BuyNowShop.com